Ogrody skalne są inspirowane naturą. W wysokich górach nagie skały pokryte są mnóstwem fascynujących gatunków, które z łatwością żyją w tak trudnych warunkach. Wydawałoby się, że nie mają podłoża, dostępu do wody i składników pokarmowych. Są to jednak gatunki przystosowane do porastania skał, mają mocne korzenie, często wyposażone w organy czepne i są wytrzymałe na brak wody. Jak przenieść ogród skalny do własnego przydomowego zieleńca? Na co zwrócić uwagę przy wyborze roślin na murki skalne?
Naturalne ogrody skalne
Ogrody skalne składają się przede wszystkim z dwóch najważniejszych elementów, jednym z nich są rośliny a drugim kamienie, głazy i skały. W Polsce nagie skały wapienne, które porośnięte są przeróżnymi roślinami, znajdują się na Jurze Krakowskiej. Występują tam liczne gatunki chronione, endemiczne, które charakterystyczne są tylko dla tego miejsca. Przenosząc ogród skalny do swojego otoczenia, trzeba zwrócić uwagę na wymagania większości roślin.
Wybór miejsca pod skalniak
Miejsce na ogród skalny lub murek nie może być przypadkowe. Rośliny, które świetnie czują się na ograniczonym podłożu, jakim są szczeliny między głazami, wymagają specyficznych warunków. Stanowisko powinno być jasne, część założenia może być w delikatnym cieniu, można spodziewać się tam mchów. To również doda uroku i klimatu górskiego. Intensywne słońce jest bezpieczne dla większości roślin skalnych, zwłaszcza dla tych, które kwitną wczesną wiosną. Sukulenty, które charakterystyczne są dla tego typu ogrodów, też świetnie czują się w pełnym słońcu. Gleba nie może być zbita, ciężka lub kwaśna. Można samodzielnie stworzyć mieszankę do skalniaków lub zakupić odpowiednie podłoże. Najpiękniejsze ogrody skalne to takie, które imitują naturę. Pochyłe miejsce w ogrodzie, na przykład skarpa, będzie więc wspaniałym placem dla tego założenia. Kamienie powinny być jak najbardziej naturalne. Różnice poziomów można również samodzielnie uzyskać. Pięknie wygląda to przed domem. Ściana domu to najwyższy poziom, wraz z odległością różnica poziomów zmniejsza się, aż do trawnika lub ścieżki.
Kamienie do ogrodów skalnych
W niektórych regionach kraju bardzo łatwo zdobyć doskonałe kamienie do ogrodu. W innych pozostają do dyspozycji głównie piaskowce i otoczaki. Piaskowce są bardzo kruche, mogą mieć barwę żółtą lub czerwonawą. Otoczaki to kamienie, które występują w rzekach. Nie odzwierciedlają natury i raczej spowodują nieco sztuczny efekt. Najlepsze są kamienie wapienne lub skały granitowe. Czasem trzeba je po prostu zakupić. Kamienie polne, otoczaki mogą zostać użyte, ale trzeba będzie je rozłupać. Dzięki temu uzyskuje się materiał, który przypomina odłamy skalne. Duże kamienie pięknie wyglądają jako samotniki. Mniejsze i płaskie mogą tworzyć efektowne tarasy skalne. Między kamieniami można nasypać drobnego żwirku. Ma to wiele zalet, na przykład ograniczy rozrost chwastów i ekspansywnych roślin skalnych.
Przygotowanie terenu pod ogrody skalne
Cała powierzchnia, na której planowana jest praca, powinna zostać odchwaszczona. Najlepiej usunąć wszystko mechanicznie, bez użycia środków chwastobójczych. Usuwa się wszystkie rośliny wieloletnie, które są inwazyjne. Pod kamienie można użyć folii, ograniczy to zapadanie się kamieni, warto jednak wykonać gdzieniegdzie otworki, aby woda spływała. Woda będzie swobodnie spływać, jeśli teren jest nachylony, wtedy nie trzeba dziurawić folii. Na folię lub na przygotowane podłoże nanosi się kompost dobrze zmieszany z piaskiem. Są to idealne warunki do wzrostu roślin skalnych. Można zabrać się za układanie kamieni. W tym celu należy rozplanować dobrze położenie kamieni. Duże głazy, pionowe powinny być umieszczone na drugim planie lub jako tło. Nie stawia się ich raczej przy ścieżce czy frontem do przebywających w ogrodzie osób. Nie należy też zbyt gęsto układać kamieni i w sposób symetryczny. Harmonijne i geometryczne ułożenie głazów jest charakterystyczne dla ogrodów japońskich lub dla murków skalnych i spirali. W ogrodzie skalnym, który ma imitować naturę, nie robi się tego. Przy układaniu dużych kamieni zazwyczaj potrzebna jest pomoc, a czasem ciężki sprzęt. Między szczelinami, które powstały w sposób naturalny, sadzi się rośliny skalne.
Pielęgnacja ogrodów skalnych
Zdrowe i mocne rośliny muszą być pielęgnowane. Do najważniejszych zabiegów należy podlewanie roślin, zwłaszcza w okresach suszy, pielenie chwastów i nawożenie. Rośliny podlewa się zaraz po posadzeniu obfitą ilością wody. Przez pewien czas od posadzenia do zaaklimatyzowania się roślin, należy je nawadniać. Później rośliny raczej radzą sobie z pobieraniem wody, ale upały mogą osłabiać ich kondycję. Do podlewania najlepiej używać deszczówki, którą można wzbogacić humusem. Będzie to od razu nawożeniem gatunków skalnych. Większość roślin wymaga odczynu zasadowego podłoża, dlatego nie należy stosować nawozów, które zmienią pH gleby. Rośliny powinno się podlewać wczesnym rankiem lub późnym wieczorem, nie ma wtedy ryzyka poparzeń słonecznych i zagotowania się korzeni roślin. Trzeba pamiętać, że głazy nagrzewają się od słońca, dlatego podlanie w upalne południe będzie dla roślin niebezpieczne. Usuwanie chwastów jest bardzo ważne. Większość roślin skalnych to małe gatunki, które mogą być bardzo łatwo zagłuszone przez uporczywe chwasty, na przykład przez mniszki lekarskie, babki lancetowate lub ekspansywne trawy. Już najmniejsze, nieproszone rośliny powinny zostać wyrwane, nim dobrze się zakorzenią między głazami i będzie je trudno wyrwać.
Ochrona przed szkodnikami i chorobami
Ogród skalny, jak każde inne nasadzenie, może być atakowany przez szkodniki. W takim miejscu świetnie czują się ślimaki, które mogą zniszczyć wiele roślin. Niebezpieczne są głównie dla kwitnących roślin cebulowych, całkowicie zjadają pędy kwiatostanowe i młode liście. Najgroźniejsze są dla roślin w wilgotne dni, wieczorami i nocą żerują na skalniakach, a rano wracają do swoich kryjówek. Ślimaki można wyzbierać wczesnym rankiem, zabieg jednak trzeba powtarzać parokrotnie w ciągu sezonu. Lepiej zastosować granulki do zwalczania ślimaków lub zrobić na nie pułapkę. W tym celu w okolicy ogrodu skalnego zakopuje się naczynie, w środku wlewa się piwo i wsypuje otręby. Ślimaki zachęcone zapachem wpadają do środka i się topią. Jest to bezpieczniejsza metoda. W przypadku posiadania zwierząt domowych, które przebywają na podwórku, nie zaleca się stosowania trutek, a właśnie naturalne metody zwalczania. Niektóre rośliny będą wymagały przygotowania do zimy, w tym czasie przestaje się nawozić rabaty i skalniaki. Przed nadejściem pierwszych mrozów należy osłonić wrażliwe rośliny. Do tego służą gałązki świerkowe, które idealnie nadają się do przykrywania niskich roślin skalnych.
Rośliny do ogrodów skalnych i na murki
Nie wszystkie gatunki flory będą dobrze czuły się w specyficznych warunkach, jakimi są głazy i mała ilość podłoża. W tych założeniach nie stosuje się gatunków, które korzenią się głęboko, wymagają kwaśnego odczynu gleby, rosną wysoko, są drzewami lub krzewami. Są jednak wyjątki od tych reguł.
Smagliczka skalna
Roślina kwitnie początkiem sezonu. Pierwsze kwiaty pojawiają się w kwietniu. Tworzy żółte, drobne kwiatostany, jest ich pełno. Roślina wymaga słonecznego stanowiska. Dorasta do 20 cm, jest ekspansywna i szybko się rozprzestrzenia. Wchodzi w skład piątki wiosennej (wcześnie kwitnące rośliny skalne).
Żagwin ogrodowy
Kolejny gatunek z piątki ogrodowej. Bardzo często występuje razem ze smagliczką skalną i floksem szydlastym. Tworzy gęste kwieciste kobierce. Kwitnie na fioletowo, różowo lub na niebiesko. Bardzo łatwo się rozmnaża, można hodować go z nasion. Kwitnie w kwietniu, jesienią może zakwitać ponownie.
Floks szydlasty
Pokrojem i wymaganiami zbliżony do dwóch poprzednich gatunków. Tworzy gęste poduszki, które w okresie kwitnienia całe są fioletowe lub różowe. Roślina po kwitnieniu również jest bardzo dekoracyjna ze względu na swoje delikatnie, iglaste liście.
Niezapominajka alpejska
Bardzo ładny gatunek popularnej niezapominajki. Tworzy niskie rośliny, które świetnie czują się na niewielkich przestrzeniach między kamieniami. Niezapominajki wymagają większej wilgotności niż pozostałe rośliny skalne, dobrze rośną w ocienionych miejscach.
Goździk alpejski
Tworzy nieduże kępki z licznymi, sporawymi i różowymi kwiatami. Naturalnie występuje w wysokich Alpach, jest więc przystosowany do trudnych warunków klimatycznych. Latem lubi być atakowany przez nagie ślimaki, które wyjadają pędy kwiatostanowe.
Dzwonek karpacki
Roślina kwitnie od lipca aż do września. Jest więc ciekawym akcentem kolorystycznym na rabatach skalnych w tym czasie. Tworzy małe, wzniesione kwiatostany, na których znajdują się drobne, niebieskie, dzwonkowate kwiaty. Roślina nie przekracza 30 cm.
Zawciąg alpejski
W stanie naturalnym spotykany w Europie Południowej. To mała roślina, która tworzy gęste poduszeczki. Kwiaty są fioletowe i pełne. Liście bardzo drobne, wąskie. Kwitnie właściwie przez cały sezon wegetacyjny. Pierwsze kwiaty pojawiają się w maju, a ostatnie w październiku.
Różanecznik kosmaty
Różaneczniki to znane i popularne krzewy ozdobne, które lubią kwaśne podłoża i nie nadają się do ogrodów skalnych. Ten gatunek jest jednak inny. Tworzy niskie, rozpostarte pędy. Kwiaty przypominają miniaturki różaneczników ozdobnych. Dorasta nawet do 100 metrów, dlatego nie powinien być na pierwszym planie nasadzenia, raczej jako tło dla innych gatunków.
Rozchodniki
To sukulenty, które w stanie naturalnym występują też w Polsce. Do ogrodów skalnych pozyskuje się je, uprawiając z nasion lub kupując sadzonki. Nie wolno ich zbierać ze stanowisk naturalnych, bo są gatunkami chronionymi. Rozchodniki mają grube liście, w których gromadzi się woda. Są bardzo odporne na intensywne słońce i brak wody. Urosną na niewielkiej ilości podłoża, dobrze mocują się do skał i kamieni.
Rojniki
Te rośliny również w stanie naturalnym występują w Polsce, a dokładniej mówiąc w Tatrach, gdzie podlegają ścisłej ochronie. Bardzo łatwo go hodować i rozmnażać, tworzy piękne i gęste skupiska. Kwitnie latem, ale najbardziej dekoracyjne są jego zwarte rozety liściowe.