Pielęgnacja i uprawa krzewów róż

Pielęgnacja i uprawa krzewów róż

Opis botaniczny rośliny i pochodzenie

Róże należą do rodziny różowatych, do tej samej rodziny należy też truskawka, jabłoń i głóg. W przyrodzie występuje ponad 200 gatunków roślin, które należą do rodzaju róża. Rośliny mają szerokie zastosowanie, naturalnie występują na półkuli północnej w strefie umiarkowanej. Najbardziej znane gatunki róż są roślinami ozdobnymi, które z powodzeniem uprawiane są w ogrodach naszego klimatu. W Polsce w stanie dzikim występuje róża polna, która porasta brzegi lasów, łąki lub okolice pół uprawnych. Tworzy niewielkie, różowe kwiaty, które bardzo ładnie pachną. Olejki eteryczne róży wykorzystywane są powszechnie w przemyśle kosmetycznym. Mogą stanowić dodatek do soli do kąpieli, mydeł lub być nutą zapachową w perfumach. Róże zostały udomowione ponad 5 tysięcy lat temu w Chinach.

Gatunki krajowe

W Polsce występuje parę gatunków róż. Najpopularniejsza jest róża polna oraz dzika. Na północy Polski, na wydmach rośnie róża pomarszczona, to charakterystyczny gatunek tego regionu. Róża eliptyczna jest bardzo rzadką rośliną flory krajowej.

Morfologia róż ozdobnych

Róże ozdobne mogą mieć różny pokrój, ale zwykle są to krzewy. Mogą być niskie lub wysokie, płożące lub wzniesione i pnące. W hodowli powstało wiele odmian o różnorakim zastosowaniu w ogrodnictwie. Charakterystyczną cechą róży jest występowanie kolców na łodygach, są jednak odmiany, które zostały ich pozbawione dzięki hodowli. Ozdobną częścią róży są jej kwiaty. Mają pachnące płatki, które ułożone są promieniście. Tradycyjna roślina posiada pięć płatków korony, odmiany ozdobne mogą mieć więcej okółków, dzięki temu tworzą kwiaty pełne, szczególnie cenione w bukieciarstwie. Barwa płatków korony może być różna. W sprzedaży występują kwiaty czerwone, białe, różowe i pomarańczowe. Większość roślin pochodzi z krzyżowania gatunków dzikich. Po przekwitnięciu roślina tworzy owoce, którymi są owoce niepozorne. Z botanicznego punktu widzenia to niełupki otoczone mięsistą otoczką. Dzikie róże są cennymi roślinami zielarskimi. Owoce zbierane są i suszone. Mają dużą ilość witaminy C, soli mineralnych i antyoksydantów. Są popularnym dodatkiem do herbaty. Roślina tworzy liście, które na łodygach ułożone są skrętolegle. Są one liśćmi złożonymi o ząbkowanych brzegach. Wierzchnia strona blaszki liściowej jest gładka i błyszcząca u gatunków ozdobnych. Spodnia strona jest zazwyczaj owłosiona i matowa.

Zastosowanie w ogrodnictwie

Róże to bardzo popularne i eleganckie rośliny. To typowe gatunki, które kojarzą się z perfekcyjnymi ogrodami angielskimi. W Polsce sadzone są często ze względu na piękne kwiaty i wytrzymałość wobec warunków klimatycznych. Mogą być sadzone w dużych grupach lub pojedynczo. Wiele odmian to rośliny pnące, które sadzi się przy altanach i pergolach. Mogą porastać całe ściany i mury. Róże pnące wymagają podpór, ponieważ nie mają organów czepnych, jak na przykład winobluszcze lub bluszcze. Można je wiązać lub przypinać za pomocą drucików. Niektóre odmiany róż mają zastosowanie jako rośliny okrywowe. Będą więc świetnym materiałem do obsadzania zieleni miejskiej, skarp i miejsc, które mają utrudnioną pielęgnację.

Inne zastosowanie róż

Róże to popularne rośliny bukietowe, wręczane jako dowód miłości, sympatii lub zwykły, okolicznościowy prezent. Mają bogatą symbolikę, w każdym zakątku ziemi inną. Rośliny można sadzić w pojemnikach, zdobić nimi tarasy i balkony. Stawiać przed wejściami do galerii handlowych lub restauracji. Róża jest rośliną jadalną, owoce i płatki róż mogą być składnikiem herbat. Z kwiatów wyrabia się aromaty, które nadają zapach i smak potrawom. Znane są na przykład lody różane. Owoce róży to też barwnik, który jest używany w kuchni arabskiej do barwienia artykułów spożywczych. Róża jest też znanym i cenionym surowcem lekarskim. Ze względu na wysoką zawartość witamin i soli mineralnych jest ziołem, które wzmacnia i regeneruje organizm. Może być składnikiem toników do twarzy lub balsamów do ciała. Krzewy różane stosowane są do umacniania wydm, nad Bałtykiem występuje powszechnie róża pomarszczona, jest ciekawostką botaniczną wydm. W różach lubią gniazdować się ptaki, dlatego krzewy są ochoczo sadzone przy polach uprawnych, obecność ptaków zwiększa ochronę upraw przed szkodnikami.

Klasyfikacja róż ozdobnych

Róże dzielą się w zależności od wyglądu kwiatów i pokroju rośliny. Wyróżnia się:

– Róże okrywowe – stosowane do obsadzania skarp i trudnodostępnych miejsc, mogą być dekoracyjnym elementem w przestrzeni miejskiej, na przykład porastać ronda.

– Róże parkowe – popularne w parkach, zwykle sadzone w dużych grupach, charakteryzują się silnym wzrostem i małymi kwiatami. Są dość odporne.

– Róże wielokwiatowe – wśród nich są najpiękniejsze odmiany uprawne, o dużych kwiatach, wymagają pielęgnacji i ochrony przed chorobami i przed szkodnikami. Kwiaty są zazwyczaj pełne i występują w wielu barwach.

– Róże angielskie – piękne kwiaty i wzniesiony, sztywny pokrój. Róże kojarzone z angielskimi ogrodami.

– Róże miniaturowe – tworzą miniaturowe krzaczki z drobnymi, ale gęstymi kwiatami. Występują w wielu kolorach, mogą być uprawiane jako rośliny doniczkowe i domowe. Często spotykane w kwiaciarniach jako popularne prezenty.

– Róże pnące – rośliny o pokroju wzniesionym, mają zdolność tworzenia długich pędów, silnie się rozrastają, tworzą liczne kwiaty. Często są sadzone przy kratownicach lub pergolach, wymagają podpór.

Wymagania róż

Róże do wzrostu wymagają słonecznego stanowiska. W ocienionym miejscu nie będą tworzyć kwiatów, ich wzrost będzie albo zahamowany, albo będą miały nienaturalnie wydłużone pędy. Gleba pod uprawę róż musi być żyzna i mieć odczyn obojętny lub lekko zasadowy. Kwaśne podłoże nie nadaje się do uprawy tego rodzaju. Krzewy różane źle czują się na ziemiach zbitych i ciężkich. Przed planowaniem uprawy na takiej glebie, należy ją rozluźnić i użyźnić. W tym celu stosuje się wapnowanie gleby, dodawanie kompostu, obornika lub innych nawozów organicznych. Róże powinny być nawożone w ciągu całego sezonu. Składniki pokarmowe są niezbędne do tworzenia się kwiatów. Rośliny dobrze znoszą krótkotrwałe niedobry wody, ale młode rośliny trzeba podlewać w przypadku suszy. Rośliny z rodzaju Rosa nie są w pełni mrozoodporne, dlatego przed wystąpieniem mrozów muszą zostać kopczykowane. Kopczyk to górka ziemi i liści, która osłania dolne części pędów i szyjkę korzeniową. Na wiosnę kopczyk można usunąć.

Zabiegi pielęgnacyjne róż

Wszystkie róże mają podobne wymagania i praktycznie te same zabiegi trzeba wykonywać, aby zachować je w dobrej kondycji. Róże wymagają cięcia. U odmian i gatunków wielokwiatowych i angielskich można stanowczo skracać pędy, zostawiając jedynie parę oczek od ziemi. Pozwoli to roślinie się zregenerować. Usuwa się wszystkie liście z podłoża, dzięki temu uniknie się rozprzestrzenienia chorób grzybowych. Zabieg ma duże znaczenie w przypadku wystąpienia czarnej plamistości róży. Pozostawione liście będą stanowić źródło infekcji na wiosnę w kolejnym roku. Róże okrywowe mogą potrzebować ściółkowania. Są wrażliwe na wystąpienie chwastów, które konkurują z nimi o słońce, o wodę i o składniki mineralne. Do ściółkowania można wykorzystać odkwaszoną korę lub trociny, a także grubą folię. Idealnie sprawdza się agrowłóknina zasypana korą. W materialne robi się otwory, do których wsadza się róże. Świetnie chroni to przed chwastami, ogranicza zabiegi pielęgnacyjne (na przykład pielenie). Dodatkowo podłoże ma ograniczoną powierzchnię parowania, woda zatrzymuje się w podłożu i jest dostępna dla roślin. Przekwitnięte kwiaty należy obcinać, chroni to roślinę przed stratą substancji odżywczych, które zużywane byłyby na produkcje nasion. Ten zabieg wpłynie na powstawanie nowych kwiatów. Rośliny kwitną aż do przymrozków, tylko kiedy są w sposób właściwy pielęgnowane i przycinane.

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Róże nie należą do łatwych w uprawie roślin. Wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, nawożenia i ochrony przed patogenami. Najgroźniejsze w uprawie krzewów różanych są choroby grzybowe. Należy do nich czarna plamistość liści róż, mączniak prawdziwy róży, zgorzele i rdza róży. Szkodniki lubią występować masowo, największe znaczenie mają mszyce i różne larwy motyli. Choroby powodują wystąpienie plam na liściach roślin. Czarna plamistość objawia się małymi plamkami na blaszkach liściowych. Po czasie plamy są większe i liczniejsze, dochodzi do odpadania liścia od rośliny. Mączniak występuje głównie podczas deszczowej i chłodnej pogody, na liściach tworzy się szary, mączysty nalot. Roślina wygląda, jakby została oprószona mąką. W przypadku wystąpienia chorób należy zastosować środki ochrony roślin, które zalecane są w danym sezonie. W ogrodach przydomowych stosuje się preparaty pochodzenia naturalnego, które wzmacniają odporność roślin. Można samodzielnie wykonać preparat na bazie czosnku, pokrzywy, wrotyczu lub skrzypu. Te gatunki zawierają substancje, które chronią roślinę przed atakiem patogenów, wzmacniają mechanizmy odpornościowe lub odstraszają szkodniki. Owady mogą być przyczyną obniżenia wartości ozdobnej krzewów różanych. Mszyce występują zwykle całymi koloniami i obsiadają młode części roślin. Pędy kwiatowe są szczególnie narażone na wysysanie soków przez mszyce. Owady te są uporczywe, ale dość łatwe w usunięciu. Można niszczyć je mechaniczne, poprzez zgniatanie. Zdecydowanie lepiej działa zastosowanie preparatów naturalnych, na przykład na bazie olejów roślinnych. Duża bioróżnorodność w ogrodzie sprzyja nalatywaniu do niego organizmów pożytecznych, które lubują się w mszycach. Te zielone, szkodliwe owady są przysmakiem złotooków i biedronek. Na różach żerują też gąsienice motyli. Mogą to być nimułki różane lub zwójki. Owady te tworzą bardzo specyficzne uszkodzenia. Zjadają blaszki liściowe, na skutek żerowania liście zwijają się do środka. Niebezpiecznym owadem jest bruzdownica pędówka. Na początku jest zupełnie niezauważalna, larwy żerują w pędach. Tworzą w nich korytarze i wyjadają miąższ. Cała roślina zamiera. Cięcie roślin, usuwanie resztek po liściach i pędach, znacznie ogranicza występowanie chorób i szkodników.

Dodaj komentarz